Głównym wątkiem poruszanym w wykładzie była historia powrotu Pomorza do Polski w kontekście problematyki Traktatu Wersalskiego oraz przegranego plebiscytu na Powiślu.

Towarzystwa Ludowe na Pomorzu
Historyk jednak zaczął swoją opowieść od początków ruchów ludowych i narodowych schyłku XIX w. na terenach Prus.  
- Po Powstaniu Styczniowym zaczęto odchodzić od zbrojnych wystąpień na rzecz wychowania, edukowania i wspierania rozwoju osobistego Polaków pod zaborami – mówił dr Krzysztof Korda.  - Obywatel miał umieć czytać i pisać w języku polskim, a nie tylko mówić. Praca organiczna, praca u podstaw miała swój wyraz w tworzeniu się Towarzystw Ludowych. W 1891 r. duże znaczenie miała encyklika papieska Leona XIII, w której zachęcał on katolików do walki o prawa obywatelskie, zrzeszania się w różnego rodzaju towarzystwach i związkach w celu walki z uciskiem robotnika. W 1903 r. Towarzystwa Ludowe Pomorza połączyły się w jeden silny - Związek Towarzystw Ludowych z siedzibą kolejno w Subkowach, a potem w Wlk. Garcu. W 1914 r. TL liczyły 115 oddziałów (14 tys. osób). Były w każdej parafii. Na czele stał ks. Aleksander Kupczyński, wybitna postać historii Pomorza, z niezwykłym darem zjednywania i godzenia ludzi. Do związku należeli, chłopi, robotnicy, ziemianie i szlachta.
Podczas spotkania można się było dowiedzieć, że pierwsze Towarzystwo Ludowe powstało w 1901 r. w Trzcianie (pow. sztumski). 2      
Wraz z wybuchem II wojny światowej powstały ruchy Młodej Polski, Młodych Kaszub. Ci ostatni szerzyli hasło „co kaszubskie to polskie”. Ruch Młodych Kaszub rozciąga się od Pucka przez Świecie, Kociewie i Bory Tucholskie.
- Należy do niego inteligencja pomorska wczesnego czasu, która odegrała dużą rolę dla sprawy przyłączenia Pomorza do Polski. Rok 1918 r. dla Polaków oznaczał wyzwolenie, ale dla reszty świata dopiero rozejm. Koniec wojny został przypieczętowany Traktatem Wersalskim 28 czerwca 1919 r. Okazało się, że w pierwszej wersji granic II RP nie było ujęte nie tylko Powiśle z Kwidzynem i Sztumem, ale również bez Gniewu, Kaszub, Kociewia, a więc Torunia, Gdańska i Tczewa.
   
Przesuwanie słupów granicznych
W 1918 r. 3-4 czerwca miał miejsce Sejm Dzielnicowy w Poznaniu. Przybyło ponad 1 tys. osób z Pomorza, Śląska i Wielkopolski. Swojego delegata przysyła papież. Wszystko po to, by podkreślić, że Poznań to też Polska. Na przełomie 1918  i 1919 r. wybucha Powstanie Wielkopolskie. Wybucha także powstanie w Chełmży, którego przywódcą zostaje ks. Józef Wrycza.
Powstanie Wielkopolskie, jak przyznał prelegent było jedynym w historii Polski powstaniem, które zakończyło się pełnym sukcesem. Powstanie to było w dużej mierze wsparte przez mieszkańców Kaszub i Powiśla. Ci pierwsi planowali nawet zorganizowanie własnego powstania kaszubskiego. Ostatecznie jednak, skończyło się na wsparciu zrywu wielkopolskiego.  

- Obawiano się rozproszenia sił powstańczych, osłabienia potencjału zrywu, dlatego poznaniacy zachęcali do przyłączania się do PW – tłumaczył dr Korda. - Armia Gen. Hallera pierwotnie nie dociera do Pomorza. Gdy gen. Józef Haller planował przybycie do Polski, Niemcy nie zgadzają się, by celem jego podróży był Gdańsk, gdyż obawiano się zajęcia Pomorza przy użyciu jego wojska i partyzantki. W efekcie gen. Haller dociera z żołnierzami pociągiem do Warszawy, a później wkracza na Pomorze, wspierany przez półki pomorskie. Ostatecznie Traktat Wersalski przyznaje Pomorze Polsce. Komisja graniczna rozpoczyna wbijanie palików granicznych wzdłuż granicy polsko – niemieckiej. Co ciekawe koło wsi Borzyszkowy k. Bytowa rozpoczyna się wojna palikowa, w której mieszkańcy, uważający się za Polaków usuwają ciężkie paliki graniczne, po to by ich gospodarstwo znalazło się w granicach Polski. Do dziś odbywa się na tamtych terenach inscenizacja wojny palikowej. Sam zastanawiam się w jaki sposób wykopywano, ważące ok. 250 kg słupy i to bez sprzętu, w ciągu jednej nocy! Nie chodziło przecież o jeden, a kilkadziesiąt! Polska otrzymuje Pomorza bez Gdańska, z dostępem do morza przez Tczew i Gdańsk.

Republika Gniewska w obronie Powiśla
Powodem powstania Republiki Gniewskiej (główny punkt Tychnowy) były gwałty, morderstwa polityczne i rabunki dokonywane przez oddziały Grenschlussu w 1919 r.  Grasowały w okolicach Janowa. Pacyfikacje odbywały się przez plebiscytem na Powiślu. Już wtedy okrucieństwem w bojówkach wsławił się Rudolf Hoess, późniejszy komendant obozu w Auschwitz. RG z Radą Powiatową i strażą ludową miała zadanie ochraniać ludność Powiśla. Straż ludowa wsparła armię gen. J. Hallera, jako batalion 65. starogardzkiego pułku piechoty.  10 stycznia 1920 r. zaczyna się oficjalne przejmowanie Pomorza przez Wojsko Polskie.
Organizatorem spotkania było Towarzystwo Miłośników Ziemi Sztumskiej, a gospodarzem Sztumskie Centrum Kultury. Po wykładzie mieszkańcy mogli odebrać po jednym egzemplarzu rocznika popularnonaukowego „Teki Kociewskie”, wydawanego przez Zrzeszenie Kaszubsko – Pomorskie Oddział Kociewski w Tczewie.

Historyk z Tczewa
Krzysztof Korda - Historyk, doktorat nauk humanistycznych obronił biografią naukową o ks. Józefie Wryczy. Studia magisterskie ukończył na wydziale historii o specjalnościach: archiwistyka oraz dzieje i kultura Pomorza. Obecnie dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tczewie. Wcześniej pracował w Europejskim Centrum Solidarności. W latach 2007-2010 – członek Rady Programowej Kociewskiego Kantoru Edytorskiego – sekcji wydawniczej Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tczewie, wydawcy Kociewskiego Magazynu Regionalnego. Pismo to za jego kadencji zyskało nowy kształt. Członek Zrzeszenia Kaszubsko – Pomorskiego, z którym współtworzył Kociewską Bibliotekę Internetowa oraz zainicjował cykl audycji historyczno-regionalnych w Radio Fabryka. W latach 2004-2010 prezes Oddziału Kociewskiego ZKP w Tczewie, w latach 2011-2014 wiceprezes Zarządu Głównego ZKP ds. kociewskich. Współredaktor rocznika „Teki Kociewskie”, autor wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych oraz recenzji. Ma 36 lat, tczewianin. Jest żonaty. Ma dwójkę dzieci.