W uroczystości otwarcia wernisażu udział wzięli również: senator RP, Leszek Czarnobaj, poseł na Sejm RP, Jan Kulas, Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej w Gdańsku, płk Radosław Chmielewski, starosta sztumski, Wojciech Cymerys, zastępca Burmistrza Miasta i Gminy Sztum, Ryszard Wirtwein. Obecni byli także przedstawiciele sądownictwa, policji, straży pożarnej, oraz świata nauki, środowiska lokalnego i funkcjonariusze Służby Więziennej oraz przedstawiciele służb penitencjarnych z Czech i Litwy.
Otwarcia Przeglądu dokonali współorganizatorzy – Dyrektor Zakładu Karnego w Sztumie, płk Jan Morozowski i Dyrektor Sztumskiego Centrum Kultury, Adam Karaś. Sztumski Przegląd Sztuki Więziennej to najstarsze tego typu przedsięwzięcie w Polsce, którego organizatorem jest Zakład Karny w Sztumie oraz Sztumskie Centrum Kultury. Celem przeglądu jest popularyzacja twórczości więziennej jako elementu resocjalizacji, wspieranie artystycznej refleksji, wrażliwości, potrzeby samorealizacji oraz szeroko pojęta aktywizacja kulturalna środowiska więziennego.

- Od wielu lat organizatorzy konkursu widzą u osób pozbawionych wolności dążenie do zaspokajania potrzeby akceptacji, prestiżu, uzewnętrzniania swych emocji i namawiają więziennych twórców do artystycznej ekspresji, pokazywania samych siebie w sposób, którego nie znali dotychczas, w sposób akceptowalny przez społeczeństwo - powiedział dyrektor Zakładu Karnego w Sztumie, płk Jan Morozowski.

Przedmiotem konkursu były prace artystyczne i literackie wykonane przez osoby tymczasowo aresztowane oraz pozbawione wolności w takich kategoriach, jak: rzeźba, malarstwo, rysunek, grafika, plakat, rękodzieło, makrama, chleba, gliny, a także proza, poezja, satyra, małe formy dramatyczne. W tym roku do konkursu zgłosiło się 400 uczestników z całej Polski oraz Litwy, Słowacji i Czech.

W kategorii prac artystycznych swoją twórczość zgłosiło dwustu autorów z całej Polski i prawie stu z Litwy, Czech i Słowacji. Wielu spośród nich uczestniczyło w Przeglądzie po raz kolejny. Wśród nadesłanych prac dominowały prace plastyczne. W tej kategorii wyróżnienia przyznano ponad trzydziestu twórcom z kraju, między innymi z Zamościa, Koronowa, Grudziądza, Sztumu, Warszawy, Elbląga, Wrocławia, a także gościom z zagranicy. W imieniu wyróżnionych nagrody odebrali funkcjonariusze z poszczególnych zakładów karnych.

W kategorii literackiej swoje utwory zgłosiło 108 skazanych. Janusz Ryszkowski, poeta i dziennikarz, który towarzyszy Przeglądowi od początku, recenzując tegoroczne utwory literackie przywołał słowa Bertolda Brechta z Opery za trzy gorsze, że Człowiek hołduje chętniej dobru niż złu, ale warunki nie sprzyjają mu. Poezja i proza dają jednak możliwość spojrzenia na siebie z innej perspektywy, poszukiwania ideału, wartości, często w oderwaniu od zła, które się uczyniło. W tej kategorii wyróżniono ośmioro osadzonych z zakładów karnych w Sztumie, Opolu Lubelskim, Wrocławiu, Lublinie i Cieszynie.

Zgłoszono również kilkanaście propozycji muzycznych – zespoły, wokaliści oraz wideoklipy. Wyróżniono propozycje nadesłane z zakładów karnych w Rzeszowie, Kamińsku i Tarnowie. Spośród ośmiu propozycji teatralnych (na żywo i nagranych na CD) nagrodę główną przyznano Teatrowi Protezownia z Zakładu Karnego nr 1 we Wrocławiu, za spektakl Stary klaun (CD) i Teatrowi Korektor (występ na żywo) z Zakładu Karnego w Kwidzynie. Wyróżnienie otrzymała Grupa teatralna Abrakadabra z Zakładu Karnego w Sieradzu, za przygotowanie audiobooka z bajkami dla dzieci.

Uczestniczący w Przeglądzie poseł Jerzy Kozdroń,  sekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, powiedział, że prawdziwa sztuka rodzi się w bólu i cierpieniu, ale jak pokazuje sztumski Przegląd w efekcie przynieść może wiele satysfakcji. Minister Sprawiedliwości przyznał również trzy nagrody specjalne dla uczestników Przeglądu.Zastępca Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, płk Jarosław Kardaś, pogratulował organizatorom konsekwencji i determinacji w działaniach na rzecz resocjalizacji przez sztukę. Dodał, że od wielu lat obserwuje Przegląd, w którego powodzenie wiele osób wątpiło.

Dla nas angażowanie się w takie działania to wręcz obowiązek, bo kultura powinna docierać do wszystkich, także do tych zagrożonych wykluczeniem społecznym – powiedział Adam Karaś, dyrektor Sztumskiego Centrum Kultury i współorganizator Przeglądu – szczególnie, że  sztuka więzienna rodzi się z potrzeby zamanifestowania wolności, która za murami więziennymi wybrzmiewa inaczej, dobitniej. O wolności się marzy, wolność się przywołuje w snach i wspomnieniach i jest ona jednocześnie owocem zakazanym.
Niewątpliwą atrakcją wernisażu Przeglądu Sztuki Więziennej był występ Społecznego Chóru Okręgu Warszawskiego z koncertem pieśni patriotycznych, wojskowych i rozrywkowych. To istniejący zaledwie od ponad roku chór mieszany, męsko-żeński, założony przez funkcjonariuszy Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej z Warszawy, przy współpracy z Fundacją Pomoc Potrzebującym.
Przegląd Sztuki Więziennej to duże przedsięwzięcie organizacyjne i logistyczne – mówił płk Jan Morozowski, dyrektor Zakładu Karnego w Sztumie – dlatego już dziś myślimy nad tym, jak uatrakcyjnić kolejny Przegląd w przyszłym roku, tym bardziej, że będzie to jubileuszowa, 25 edycja.

Wystawa nagrodzonych prac czynna będzie w Sztumskim Centrum Kultury do końca lipca tego roku. 
Tekst: mjr Małgorzata Sarnowska

Zobacz też: www.sw.gov.pl