Tryptyk malborski.

Wystawa jest drugą częścią tzw. tryptyku malborskiego, którego wystawa otwierająca „Sapientia aedificavit sibi domum. Państwo krzyżackie w Prusach” uznawana jest za jedną z najciekawszych wystaw zrealizowanych w Polsce w ciągu ostatnich lat. Celem tryptyku malborskiego jest prezentacja i popularyzacja historii twierdzy malborskiej w sposób nowoczesny, odwołujący się do najnowszych trendów wystawienniczych.

- „Wystawa „Regnum defendo ense et alis tego stricto. Malbork w Prusach Królewskich” jest drugą częścią tryptyku malborskiego. Tak nazwaliśmy cykl wystaw, które mają opowiedzieć o historii Malborka i zamku w Malborku. Można powiedzieć: cóż w tym wyjątkowego? Tę historię opowiadamy na co dzień, taka jest nasza misja. A jednak – ten tryptyk ma dosyć odmienne założenia, niż wystawy organizowane do tej pory, ponieważ chcemy spojrzeć na Malbork z zewnątrz, z szerszej perspektywy” - komentuje dr hab. Janusz Trupinda, Dyrektor Muzeum Zamkowego w Malborku. - „Na wystawie pokażemy kilkaset eksponatów, które ilustrują nowożytne dzieje zamku, regionu, Rzeczypospolitej i tej części Europy. Zgodnie z przyjętą koncepcją zewnętrznej perspektywy. To są bardzo różne artefakty, ale warto podkreślić, że w całości są to oryginały. To jest przyjęta przez nas koncepcja pokazywania tylko oryginalnych zabytków pochodzących z epoki, które umieszczamy w oryginalnej architekturze dormitoriów i kościoła zamkowego na zamku wysokim. Nawet jeżeli czegoś nie dopowiemy, jeżeli nie możemy jakiegoś aspektu historii ilustrować, to godzimy się z tym, stwarzając opowieść, która nie jest przecież książką, nie jest zamkniętą syntezą nowożytnych dziejów zamku, a jest zaproszeniem dla zwiedzających do własnej interpretacji. Tak zorganizowaliśmy poprzednią wystawę „Mądrość zbudowała sobie dom” i przygotowana została ekspozycja dotycząca czasów nowożytnych, żeby widz mógł obejrzeć i nawiązać taki emocjonalny kontakt z każdym z artefaktów”.

O wystawie.

Tytuł wystawy „Regnum defendo ense et alis tego stricto. Malbork w Prusach Królewskich”, czyli „Królestwa bronię dobytym mieczem i osłaniam skrzydłami. Malbork w Prusach Królewskich” zaczerpnięty został z sentencji łacińskiej umieszczonej dookoła herbu Prus Królewskich, znajdującego się w najstarszej rewizji ekonomii malborskiej z 1590 r. Wystawa przygotowana została przez zespół kuratorski, w którego skład weszli: dr Rafał Panfil – lider, Artur Dobry, Arkadiusz Dzikowski, dr Daniel Gosk i Justyna Lijka.

- „Problematyka wystawy dotyczy tzw. okresu polskiego w dziejach zamku malborskiego i Malborka - okres ten możemy rozpocząć od zajęcia zamku malborskiego przez króla Kazimierza Jagiellończyka w 1457 roku, kończy się on pierwszym rozbiorem Polski. Naszym zamiarem jest pokazać zwiedzającym, jaka była funkcja zamku podczas jego 315 lat przynależności do Korony Królestwa Polskiego i Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Był on wówczas centrum administracyjnym rozległych dóbr królewskich, które rozciągały się na Wielkie i Małe Żuławy Malborskie. Zamek Średni był również rezydencją królów polskich podczas ich pobytów w Prusach Królewskich. Miasto Malbork natomiast było miejscem zjazdów stanów Prus Królewskich, a później sejmików generalnych tej właśnie prowincji” - komentuje dr Rafał Panfil z Działu Historii Muzeum Zamkowego w Malborku.

Celem wystawy historycznej jest zaprezentowanie dziejów zamku malborskiego, należących do niego rozległych królewszczyzn żuławskich (ekonomia malborska), miasta Malborka, województwa malborskiego oraz części diecezji pomezańskiej w okresie ich przynależności do Polski i funkcjonowania w ramach nowo powstałej prowincji Prusy Królewskie. Zakres chronologiczny wystawy rozpoczyna się od inkorporacji Prus do Korony Królestwa Polskiego przez króla Kazimierza Jagiellończyka (6 marca 1454 r.) i kończy na zajęciu w wyniku I rozbioru Polski miasta i zamku malborskiego przez oddziały pruskie 13 września 1772 r.

Intencją autorów jest pokazanie na wystawie oryginalnych zabytków. Wyjątkiem będą dwa faksymile, które są jednak niezbędne w narracji, a których nie udało się wypożyczyć od właścicieli. Dużą grupę stanowią archiwalia – księgi, dokumenty, rysunki, kartografia. Nie zabraknie malarstwa (portrety) oraz rycin z epoki. Licznie reprezentowane będzie rzemiosło artystyczne, numizmaty oraz militaria. Ponieważ wystawa obejmuje bardzo długi, ponad trzechsetletni okres historyczny, zakres uwzględnionej w scenariuszu tematyki siłą rzeczy musi być również bardzo szeroki. Wystawa prezentować będzie: Zamek malborski w latach 1457–1772; Dobra ziemskie zamku malborskiego na Wielkich i Małych Żuławach Malborskich, ekonomia malborska (XV – XVIII w.); Miasto królewskie Malbork (XV – XVIII w.); Województwo malborskie (XV – XVIII w.)

- „Na naszej wystawie będziemy prezentowali zabytki zarówno ze zbiorów Muzeum Zamkowego w Malborku, ale także również z instytucji polskich i zagranicznych. Jeśli chodzi o instytucje polskie, trzeba wymienić przede wszystkim kilka ważnych archiwów, między innymi Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Państwowe w Toruniu oraz Archiwum Państwowe w Gdańsku, które użyczają nam swoich znakomitych obiektów, ponadto Muzeum Narodowe w Warszawie, Zamek Królewski na Wawelu, Zamek Królewski w Warszawie, a także Łazienki Królewskie i Wilanów. Jeśli chodzi o zabytki z zagranicy, Narodowe Muzeum Historyczne w Sztokholmie oferuje nam kilka bardzo interesujących zabytków, między innymi zegarek Zygmunta III Wazy. Drugą bardzo istotną instytucją z jaką współpracujemy przy tej wystawie jest Wojenne Archiwum Państwowe w Sztokholmie. Będziemy pokazywać plany i mapy Malborka z czasów wojen szwedzkich w pierwszej połowie XVII wieku”– komentuje Artur Dobry z Działu Historii Muzeum Zamkowego w Malborku. - „Zwiedzający będą mieli okazję zobaczyć zabytki sztuki, rzemiosła artystycznego oraz dokumenty. Wystawa znajdzie się w trzech pomieszczeniach dormitoriów na Zamku Wysokim oraz w kościele Najświętszej Marii Panny. W tym ostatnim będziemy pokazywać zabytki związane z zakonem jezuitów, który był przez wiele lat obecny w zamku malborskim”.

Instytucje użyczające zabytki: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, Archiwum Diecezjalne w Pelplinie, Archiwum Państwowe w Gdańsku, Archiwum Państwowe w Toruniu, Biblioteka Gdańska PAN, Biblioteka Elbląska, Biblioteka Kórnicka PAN, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Biblioteka PAU i PAN w Krakowie, Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Narodowe i Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Parafia pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Anny w Lubawie, Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Skrzatuszu, Muzeum Historyczno–Misyjne Zgromadzenia Księży Misjonarzy w Krakowie, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Okręgowe w Toruniu, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, National Historical Museums Sztokholm, Szwecja, Riksarkivet/The National Archives Szwecja, Westpreußisches Landesmuseum, Warendorf Niemcy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu.

Informację i zdjęcia przekazała: Katarzyna Grynienko, rzecznik prasowy Muzeum Zamkowego w Malborku