Dziś wszyscy podkreślają znaczenie tych zawodów dla systemu ochrony zdrowia. Po świętowaniu wrócą do rzeczywistości i całkiem przyziemnych problemów. Życzmy im więc zdrowia i sił, czyli tego, czego najbardziej potrzeba każdej pielęgniarce, pielęgniarzowi i położnej.

Dlaczego 8 i 12 maja?

Polskie położne wskazały 8 maja jako dzień swojego święta na cześć urodzonej tego dnia Stanisławy Leszczyńskiej (Łódź, rok 1896). Niezwykłej, szczerze oddanej swojemu zawodowi położnej, która uwięziona w obozie koncentracyjnym Auschwitz II–Birkenau, sprzeciwiając się wyraźnym rozkazom władz obozowych, przyjęła około 3 tys. porodów. 

12 maja to także dzień urodzin – tego dnia w 1820 r. we Florencji przyszła na świat najsłynniejsza przedstawicielka zawodu, twórczyni nowoczesnego pielęgniarstwa, założycielka pierwszej szkoły pielęgniarstwa, Dama z Lampą, czyli Florence Nightingale.

Prekursorka nowoczesnego pielęgniarstwa.

Florence Nightingale (1820 – 1910) urodziła się we Florencji, w zamożnej, arystokratycznej rodzinie angielskiej. Otrzymała wszechstronne wykształcenie. W wieku 25 lat wprawiła rodziców w przerażenie, prosząc o zgodę na naukę pielęgniarstwa w szpitalu w Salisbury. Nieprzychylność rodziców była zrozumiała - w tamtych czasach pielęgniarstwem trudniły się (nie licząc zakonnic) głównie kobiety z marginesu społecznego, warunki pracy były zaś tak ciężkie, że angielskie sądy chętnie zamieniały karę więzienia na pracę w szpitalu. Rodzice, chcąc wpłynąć na zmianę decyzji wysłali ją w długą, zagraniczną podróż, którą Nightingale wykorzystała, aby poznać szpitale i pracę pielęgniarek w różnych szpitalach.

W 1850 roku odbyła 4-miesięczny kurs pielęgniarski dla diakonis protestanckich, potem praktykowała w kilku szpitalach. W 1852 roku zrezygnowała z małżeństwa i została przełożoną zakładu dla chorych dam z towarzystwa. W 1854 r. gdy wybuchła wojna krymska i z frontu napływały wieści o skrajnie złych warunkach panujących w angielskich szpitalach polowych, Nightingale za własne pieniądze zakupiła potrzebne leki i środki opatrunkowe, zebrała 38 ochotniczek i udała się na front. W przepełnionym szpitalu w Skutari zastała brud, epidemie tyfusu i dyzenterii. Śmiertelność sięgała 42%. W ciągu 2 miesięcy Florence poprawiła warunki sanitarne, zorganizowała kuchnię i pralnię szpitalną. Efektem było zmniejszenie śmiertelności do 2%.

W 1856 roku powróciła do Anglii jako bohaterka narodowa. Wdzięczni żołnierze wraz z rodzinami zebrali fundusze, dzięki którym w 1860 r. Nightingale mogła założyć pierwszą świecką szkołę pielęgniarek, przy Szpitalu św. Tomasza w Londynie. Dwie najważniejsze zasady funkcjonowania szkoły brzmiały: pielęgniarki powinny być technicznie wyszkolone w specjalnie do tego celu zorganizowanych szpitalach oraz, że pielęgniarki powinny mieszkać w internatach, aby można było czuwać nad ich moralnością.

Na początku absolwentki szkoły nie otrzymywały dyplomów, jedynie zapisywano ich nazwiska w specjalnej księdze. Nadzorując pracę szkoły Florence Nightingale opracowała kilka projektów reformy wojskowej służby zdrowia, uczestniczyła w działalności Królewskiej Komisji, pracującej m.in. nad rozwiązywaniem problemów sanitarnych Indii. W 1904 r. nadano jej tytuł Lady of Grace orderu św. Jana Jerozolimskiego.

W 1912 roku Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża ustanowił Medal im. Florence Nighitngale, najwyższe odznaczenie pielęgniarskie przyznawane co 2 lata za wybitną działalność zawodową i humanitarną, bohaterską postawę w czasie działań wojennych i klęsk żywiołowych, a także za szczególne zasługi organizacyjne.

Kto i kiedy ustanowił święto?

To zagadka, bo różne źródła, w tym tak miarodajne, jak Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie, Wikipedia i Ministerstwo Zdrowia, podają odmienne informacje o tym kto, gdzie i kiedy uznał, że 12 maja stanie się Międzynarodowym Dniem Pielęgniarki. Najczęściej wskazuje się rok 1973, cytując za Wikiepedią: „Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek, ang. International Nurses Day (IND) – święto obchodzone corocznie 12 maja, ustanowione przez Międzynarodową Radę Pielęgniarek (ICN) na Kongresie w Meksyku w 1973 roku”. Na stronie Ministerstwa Zdrowia można natomiast przeczytać: „12 maja został przez Światową Organizację Zdrowia ustanowiony Międzynarodowym Dniem Pielęgniarki”. Jakby tego było mało, Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie, reprezentujące Polskę w ICN, na swojej stronie internetowej, w zakładce Historia powstania Międzynarodowego Dnia Pielęgniarek zamieszcza informację (w języku angielskim), że ICN już w 1965 roku proklamowało Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek, a od 1971 r. corocznie ustanawia na kolejny rok temat, wokół którego koncentrują się działania Międzynarodowej Rady Pielęgniarek. A samo ICN? W swoim kalendarium nie wspomina o tym ważnym wydarzeniu. Informuje natomiast, że w 1965 r. organizacja powróciła do Europy, wybierając na swoją siedzibę Genewę (mieści się tam do dziś), by móc ściślej współpracować z WHO i International Labour Organisation, a rok 1973 został zdominowany przez trudną decyzję o wykluczeniu z ICN stowarzyszenia pielęgniarek z RPA ze względu na rasizm panujący w tym kraju (przedstawicielki RPA same wówczas zrezygnowały, obecnie znów należą do ICN). W zakładce o święcie, które Rada ustanowiła, widnieje tylko lakoniczna informacja, że „Międzynarodowy Dzień Pielęgniarki jest obchodzony na całym świecie 12 maja, w dniu urodzin Florence Nightingale”.

Źródło: Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych